Als je een horecazaak wilt starten, zoals een restaurant, café of foodtruck, komt er nogal wat kijken bij de vergunningen. Of je nu een lunchroom wilt beginnen zonder alcohol, een terras wilt openen of een nachtclub wilt runnen: elke situatie vraagt om specifieke vergunningen. In deze gids leggen we je alles uit over de verschillende horecavergunningen, hoe je ze aanvraagt, wat ze kosten en waar je rekening mee moet houden.
Wat is een horecavergunning?
Een horecavergunning is de officiële toestemming van de gemeente om een horecabedrijf te exploiteren. Afhankelijk van wat voor soort horecazaak je start, kunnen er verschillende vergunningen nodig zijn. Denk aan een exploitatievergunning, alcoholvergunning, terrasvergunning, omgevingsvergunning en milieuvergunning. We nemen ze allemaal met je door.
Waarom zijn horecavergunningen belangrijk?
Horecavergunningen zijn essentieel om ervoor te zorgen dat je onderneming voldoet aan alle wettelijke eisen. Ze helpen niet alleen om de veiligheid en gezondheid van je gasten te waarborgen, maar ook om overlast voor de omgeving te voorkomen. Als je zonder de juiste vergunningen opereert, riskeer je boetes, sluiting van je zaak of juridische procedures.
Daarnaast laten horecavergunningen ook aan je klanten zien dat je zaak voldoet aan de professionele standaarden en regelgeving. Dit verhoogt je betrouwbaarheid en kan bijdragen aan een positief imago.
Welke vergunningen heb je nodig voor jouw horecazaak?
Niet elke horecazaak heeft dezelfde vergunningen nodig. Het hangt af van je concept, de activiteiten die je uitvoert, en de locatie waar je de horecazaak start. Hieronder vind je een uitgebreid overzicht van de meest voorkomende horecavergunningen.
1. Exploitatievergunning
Een exploitatievergunning is vrijwel altijd vereist wanneer je een horecazaak begint waar gasten kunnen eten of drinken. Dit geldt voor restaurants, cafés, bars, lunchrooms, snackbars, maar soms ook voor afhaalrestaurants waar klanten ter plekke kunnen eten.
Wanneer verplicht: Een exploitatievergunning is nodig als je een horecabedrijf opent waar gasten ter plaatse kunnen eten of drinken. Dit geldt ook voor horecazaken die alleen overdag geopend zijn of geen alcohol schenken. Zelfs foodtrucks die op een vaste plek staan, kunnen onder deze verplichting vallen.
Waar aan te vragen: Je vraagt een exploitatievergunning aan bij de gemeente waarin je onderneming gevestigd is. Meestal regel je dit bij de afdeling Vergunningen, APV (Algemene Plaatselijke Verordening) of het ondernemersloket. Veel gemeenten bieden tegenwoordig de mogelijkheid om de aanvraag digitaal in te dienen.
Kosten: De kosten variëren per gemeente en hangen af van de complexiteit van de aanvraag. Voorbeelden:
- Amsterdam: €2.903,70 zonder terras, €3.492,60 met terras.
- Rotterdam: ongeveer €1.313,70 voor standaard horeca, €2.018,90 voor hogere categorieën zoals nachtclubs.
- Utrecht: €2.558,70 zonder terras en alcohol, €2.876,10 met terras en alcohol.
- Groningen: €119 zonder terras, €221,30 met terras.
Geldigheid: In de meeste gemeenten is een exploitatievergunning onbeperkt geldig, tenzij de eigenaar of rechtsvorm verandert. In Amsterdam geldt bijvoorbeeld dat de eerste vergunning drie jaar geldig is, waarna verlenging voor vijf jaar mogelijk is bij goed gedrag.
Aanvullende eisen: De gemeente beoordeelt of jouw zaak voldoet aan de gestelde eisen uit de Wet Bibob. Dit is een integriteitscontrole waarbij wordt nagegaan of de vergunning niet wordt gebruikt voor criminele activiteiten. Daarnaast moet jouw zaak passen binnen het bestemmingsplan van de gemeente.
Procedure: Het aanvragen van een exploitatievergunning kan enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de gemeente en de complexiteit van je onderneming. Zorg ervoor dat je de aanvraag ruim op tijd indient. Vaak wordt er ook gekeken naar de geluidsnormen, parkeervoorzieningen en eventuele overlast voor omwonenden.
Lees meer over exploitatievergunningen op Ondernemersplein.
2. Alcoholvergunning (Drank- en Horecavergunning)
Een alcoholvergunning, ook wel een Drank- en Horecavergunning genoemd, is vereist wanneer je alcoholische dranken wilt schenken of verkopen voor consumptie ter plaatse. Deze vergunning is dus noodzakelijk voor bars, cafés, restaurants, nachtclubs en ook voor evenementenlocaties die alcohol aanbieden.
Wanneer verplicht: Een alcoholvergunning is verplicht zodra je alcohol verkoopt of schenkt voor consumptie op de locatie zelf. Zelfs als alcohol slechts een klein onderdeel van je aanbod is, zoals wijn bij een maaltijd in een restaurant, moet je een vergunning hebben. Ook hotels die alcohol serveren aan gasten in een bar of restaurantgedeelte moeten deze vergunning aanvragen.
Waar aan te vragen: De alcoholvergunning vraag je aan bij de gemeente waar je horecazaak is gevestigd. Dit gebeurt vaak gelijktijdig met de aanvraag van de exploitatievergunning. Gemeenten controleren of je voldoet aan de regels van de Drank- en Horecawet.
Kosten: De kosten voor een alcoholvergunning variëren sterk per gemeente. Enkele voorbeelden:
- Amsterdam: €1.815,10
- Amstelveen: circa €358
- Groningen: €745,10
Geldigheid: Een alcoholvergunning is in principe onbeperkt geldig zolang de onderneming niet van eigenaar of rechtsvorm verandert.
Aanvullende eisen: Leidinggevenden moeten minimaal 21 jaar zijn en beschikken over een diploma Sociale Hygiëne. De inrichting moet voldoen aan specifieke eisen, zoals een minimale oppervlakte van 35 m², goede ventilatie en gescheiden toiletten voor mannen en vrouwen. Bovendien mag alcohol alleen worden geschonken door geregistreerde leidinggevenden die op de vergunning vermeld staan.
Procedure: Het aanvragen van een alcoholvergunning kan enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de gemeente. Vaak wordt ook gecontroleerd op naleving van brandveiligheids- en milieuregels.
Lees meer over alcoholvergunningen op Rijksoverheid.
3. Terrasvergunning
Een terrasvergunning is vereist wanneer je een terras wilt openen dat zich op openbaar terrein bevindt. Dit is van toepassing op restaurants, cafés, bars en lunchrooms die bijvoorbeeld tafels en stoelen buiten willen plaatsen voor hun klanten. Een terras kan een belangrijke toevoeging zijn voor jouw horecazaak, vooral tijdens de zomermaanden wanneer gasten graag buiten willen zitten.
Wanneer verplicht: Een terrasvergunning is verplicht wanneer je een terras wilt plaatsen op gemeentegrond of ander openbaar terrein. Zelfs wanneer je een terras op eigen terrein wilt plaatsen, kan er in sommige gevallen een vergunning nodig zijn, afhankelijk van de specifieke regels en beleidsplannen van de gemeente. Dit geldt ook als je bijvoorbeeld een foodtruck hebt met een aangewezen zitgedeelte.
Waar aan te vragen: De aanvraag voor een terrasvergunning dien je in bij de gemeente waar jouw horecazaak zich bevindt. Dit gebeurt meestal bij dezelfde afdeling die verantwoordelijk is voor de exploitatievergunningen, zoals de afdeling Vergunningen, APV of het ondernemersloket. De meeste gemeenten bieden ook een online aanvraagprocedure aan.
Kosten: De kosten voor een terrasvergunning verschillen per gemeente en zijn vaak afhankelijk van de grootte van het terras en de locatie. Gemiddeld liggen de kosten tussen de €25 en €650 per jaar. Daarnaast wordt er vaak precariobelasting geheven, wat een belasting is die wordt geheven voor het gebruik van openbare grond. Deze kosten kunnen flink oplopen, vooral in grote steden zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht.
Aanvullende eisen: Bij het aanvragen van een terrasvergunning moet je vaak rekening houden met aanvullende regels en voorwaarden die door de gemeente zijn opgesteld. Denk hierbij aan:
- De maximale oppervlakte van het terras en het aantal zitplaatsen.
- De openingstijden van het terras, die vaak beperkter zijn dan die van de binnenruimte.
- De indeling van het terras, zoals de plaatsing van tafels, stoelen, parasols en eventuele windschermen.
- De geluidsnormen die gelden voor het terras, vooral als er muziek wordt afgespeeld.
- Veiligheidseisen, zoals vrije doorgangen voor voetgangers en hulpdiensten.
Geldigheid: Een terrasvergunning is meestal jaarlijks geldig en moet vaak worden verlengd of opnieuw worden aangevraagd. In sommige gemeenten is het mogelijk om een terrasvergunning voor meerdere jaren te verkrijgen, maar dit hangt af van het gemeentelijk beleid.
Procedure: Het aanvragen van een terrasvergunning kan enkele weken tot maanden duren, afhankelijk van de gemeente en de complexiteit van de aanvraag. Vaak wordt de aanvraag ook gepubliceerd zodat omwonenden de mogelijkheid hebben om bezwaar te maken. Dit kan de procedure vertragen.
Daarnaast kunnen extra vergunningen of toestemmingen vereist zijn als je bijvoorbeeld een tijdelijk terras wilt plaatsen bij een evenement of een seizoensgebonden terras wilt openen.
Lees meer over terrasvergunningen op Ondernemersplein.
4. Omgevingsvergunning
Een omgevingsvergunning is vereist wanneer je wijzigingen wilt aanbrengen aan een pand of terrein waarvoor geen horecabestemming geldt, of wanneer je bouwplannen hebt die niet in overeenstemming zijn met het geldende bestemmingsplan. Dit geldt zowel voor het bouwen, verbouwen, slopen, als het wijzigen van de functie van een pand. De omgevingsvergunning is vooral belangrijk voor horecazaken die een pand willen gebruiken dat oorspronkelijk niet voor horecadoeleinden was bedoeld.
Wanneer verplicht: Een omgevingsvergunning is verplicht wanneer je een pand wilt verbouwen, uitbreiden of wijzigen in gebruik op een manier die afwijkt van het bestemmingsplan. Bijvoorbeeld wanneer je een winkelpand wilt ombouwen tot een restaurant of als je een uitbreiding wilt realiseren zoals een serre of terrasoverkapping. Ook wanneer je gevelreclame wilt plaatsen, moet dit vaak in overeenstemming zijn met de vergunningseisen van de gemeente.
Waar aan te vragen: De aanvraag voor een omgevingsvergunning dien je in via het Omgevingsloket Online (OLO). Dit landelijke digitale loket maakt het mogelijk om de vergunningaanvraag direct bij de betreffende gemeente in te dienen. Gemeenten beoordelen of het plan in overeenstemming is met het bestemmingsplan, bouwvoorschriften, veiligheidseisen en milieuregels.
Kosten: De kosten voor een omgevingsvergunning zijn afhankelijk van de aard van de aanvraag en verschillen per gemeente. Over het algemeen wordt er een percentage van de bouwsom berekend, vaak variërend tussen de 1% en 2%. In sommige gemeenten geldt een vast tarief voor kleinere projecten of eenvoudige aanpassingen. De kosten kunnen daardoor variëren van enkele honderden tot duizenden euro’s. In Amsterdam betaal je bijvoorbeeld gemiddeld 2% van de bouwkosten, terwijl dit in kleinere gemeenten vaak lager ligt.
Aanvullende eisen: Het verkrijgen van een omgevingsvergunning vereist dat je voldoet aan verschillende voorwaarden die per gemeente kunnen verschillen. Allereerst wordt beoordeeld of de beoogde activiteit in overeenstemming is met het bestemmingsplan. Als het bestemmingsplan geen horeca toestaat op de gewenste locatie, moet er een bestemmingsplanwijziging of een afwijkingsprocedure worden aangevraagd. Dit kan een langdurig proces zijn dat maanden tot zelfs jaren kan duren.
Daarnaast wordt er gekeken naar technische aspecten zoals constructieve veiligheid, brandveiligheid, milieu-eisen en de esthetische waarde van de bouwplannen. Zo moet een nieuw terrasoverkapping niet alleen stevig zijn gebouwd, maar ook passen bij het uiterlijk van het gebouw en de omgeving. Ook de toegankelijkheid voor minder validen wordt steeds belangrijker bij de beoordeling van omgevingsvergunningen.
Verder kunnen omwonenden bezwaar maken tegen de aanvraag, vooral wanneer deze van invloed is op de leefomgeving. Denk aan situaties waarin een restaurant in een woonwijk wil uitbreiden met een groot terras, wat kan leiden tot geluidsoverlast of parkeerproblemen.
Geldigheid: Een omgevingsvergunning is meestal onbeperkt geldig wanneer deze wordt afgegeven voor een wijziging van het gebruik van een pand. Voor bouwactiviteiten kan de vergunning een vervaltermijn hebben, bijvoorbeeld wanneer de werkzaamheden niet binnen een bepaalde tijd worden gestart. Dit wordt door de gemeente bepaald en vastgelegd in de vergunning zelf.
Procedure: Het aanvragen van een omgevingsvergunning kan een langdurig en complex proces zijn, afhankelijk van de aard van de aanvraag. Voor een reguliere procedure geldt een beslistermijn van acht weken. Indien er echter sprake is van een uitgebreide procedure, zoals bij afwijkingen van het bestemmingsplan, kan de termijn oplopen tot 26 weken of meer. Tijdens deze periode worden diverse onderzoeken uitgevoerd, zoals geluids- en milieueffectrapportages, en wordt de aanvraag gepubliceerd zodat belanghebbenden bezwaar kunnen maken.
Het is belangrijk om rekening te houden met mogelijke vertragingen door bezwaarprocedures of aanvullende eisen van de gemeente. Een goede voorbereiding en het tijdig indienen van alle benodigde documenten kunnen het proces aanzienlijk versnellen.
Lees meer over omgevingsvergunningen op het Omgevingsloket.
5. Milieuvergunning
Een milieuvergunning of milieumelding is verplicht wanneer jouw horecazaak activiteiten uitvoert die mogelijk schadelijk zijn voor het milieu of voor omwonenden. Deze vergunning zorgt ervoor dat jouw onderneming voldoet aan de milieuwetgeving en de regels van het Activiteitenbesluit milieubeheer. Horecazaken die bijvoorbeeld gebruikmaken van grote ventilatiesystemen, keukens met afzuiginstallaties, of muziek met een hoog geluidsniveau, moeten vaak voldoen aan bepaalde milieu-eisen.
Wanneer verplicht: Een milieuvergunning is verplicht voor horecazaken die activiteiten uitvoeren die onder een zwaardere milieucategorie vallen, zoals grote restaurants, nachtclubs, discotheken en productiekeukens. Horecabedrijven die vallen onder categorie 1 of 2 van het Activiteitenbesluit milieubeheer hoeven vaak geen vergunning aan te vragen, maar moeten wel een milieumelding doen. Dit geldt bijvoorbeeld voor kleinere cafés en restaurants zonder grote keukens of uitgebreide muziekinstallaties.
Waar aan te vragen: De milieuvergunning of milieumelding kan worden aangevraagd via het Omgevingsloket Online (OLO). Hier kun je nagaan of jouw horecazaak vergunningplichtig is of slechts een melding hoeft te doen. Gemeenten of omgevingsdiensten controleren vervolgens of jouw zaak voldoet aan de gestelde milieuregels en eisen.
Kosten: De kosten voor een milieuvergunning kunnen sterk variëren afhankelijk van de aard en omvang van jouw horecazaak. Bij kleinere horecabedrijven die slechts een milieumelding hoeven te doen, zijn er meestal geen kosten aan verbonden. Voor grotere horecazaken of activiteiten die onder een zware milieucategorie vallen, kunnen de kosten variëren van enkele honderden tot duizenden euro’s. Gemeenten bepalen deze kosten op basis van de omvang en het risico van de milieubelasting.
Aanvullende eisen: Om een milieuvergunning te verkrijgen of een milieumelding te doen, moet jouw horecazaak voldoen aan verschillende voorwaarden die gericht zijn op het beperken van milieubelasting en het waarborgen van een veilige omgeving. Gemeenten of omgevingsdiensten beoordelen zaken zoals geluidsproductie, luchtkwaliteit, geurhinder, afvalbeheer en energieverbruik. Wanneer jouw horecazaak muziek afspeelt of machines gebruikt die geluidsoverlast kunnen veroorzaken, worden er geluidsnormen vastgesteld die niet overschreden mogen worden. Ook wordt er gekeken naar het type afzuiginstallatie en de wijze waarop deze dampen en geuren filtert voordat ze naar buiten worden afgevoerd.
Daarnaast wordt er bij horecazaken vaak gekeken naar het energieverbruik en de mate van duurzaamheid. Bedrijven die maatregelen treffen om energieverbruik te beperken of die gebruikmaken van duurzame energiebronnen, kunnen soms aanspraak maken op subsidies of vrijstellingen. Echter, als jouw horecazaak aanzienlijke milieubelasting veroorzaakt, kan het zijn dat je verplicht wordt om maatregelen te treffen om de impact te verminderen.
Geldigheid: Een milieuvergunning is doorgaans onbeperkt geldig, tenzij er sprake is van een verandering in de bedrijfsvoering die van invloed is op de milieubelasting. In dat geval moet er een nieuwe vergunning worden aangevraagd of een melding worden gedaan. Voor horecazaken die slechts een milieumelding hoeven te doen, blijft de melding geldig zolang de bedrijfsactiviteiten niet wezenlijk veranderen.
Procedure: De procedure voor het aanvragen van een milieuvergunning kan ingewikkeld zijn, vooral wanneer jouw horecazaak onder een zware milieucategorie valt. De standaard beslistermijn voor een reguliere aanvraag bedraagt acht weken. Bij complexe aanvragen of wanneer er sprake is van een uitgebreide procedure, kan de behandelingstijd oplopen tot 26 weken of meer.
Tijdens deze periode worden er vaak onderzoeken uitgevoerd om de milieubelasting van jouw horecazaak te beoordelen. Dit kan bijvoorbeeld een geluidsonderzoek zijn om vast te stellen of jouw onderneming voldoet aan de geldende geluidsnormen, of een luchtkwaliteitsonderzoek om te bepalen of de afzuiginstallaties adequaat werken.
Na indiening van de aanvraag wordt deze gepubliceerd zodat belanghebbenden de mogelijkheid hebben om bezwaar te maken. Indien er bezwaar wordt gemaakt, kan dit leiden tot vertragingen in het proces. Het is daarom belangrijk om jouw aanvraag zo volledig mogelijk in te dienen en alle benodigde informatie te verstrekken.
In sommige gevallen kan het handig zijn om een gespecialiseerd adviesbureau in te schakelen om de aanvraag voor jouw milieuvergunning te begeleiden. Zij kunnen je helpen om aan alle wettelijke vereisten te voldoen en de aanvraag sneller te laten verlopen.
Lees meer over milieumeldingen en vergunningen op het Omgevingsloket.
